Geopolitiek en de toekomst van de handel

Terwijl ik dit schrijf, is het 31 maart 2022 en vinden de slotceremonies van Expo 2020 Dubai plaats. Ik heb de afgelopen zes maanden vele gasten en notabelen mogen ontvangen en ik ben niet alleen overweldigd door het ingenieuze en gevarieerde aanbod van tentoonstellingen, paviljoens en voorstellingen, maar ook door de menigte mensen en landen die met trots hebben deelgenomen aan de presentatie van het beste wat elk van hen te bieden heeft.

In zijn slotrede zei Zijne Hoogheid Sjeik Mohammed bin Rashid Al Maktoum, vicevoorzitter en premier van de VAE en heerser van Dubai: “Wij hebben de wereld een andere versie van genialiteit laten zien die de harten en geesten van de hele samenleving heeft geraakt. Onze zonen en dochters hebben bewezen dat zij in staat zijn ongekende moeilijkheden en uitdagingen te overwinnen. En in elk moment van deze reis weerspiegelden we de waarden van de VAE — waarden van genegenheid en gastvrijheid.”

Het afscheid van de enigszins utopische geest van Expo valt me zwaar, terwijl ik me opnieuw moet bezighouden met de verschillende geopolitieke conflicten die zich overal ter wereld voordoen, of die nu territoriaal, politiek, religieus of cultureel van aard zijn. Niettemin word ik er in de geest van Expo aan herinnerd dat er te midden van conflicten altijd een hoop is.

Op dezelfde dag als de slotceremonies sprak de Oekraïense president Volodymyr Zelensky het Belgische parlement toe in een krachtige toespraak, waarin hij onder meer opriep tot opschorting van de invoer van diamanten uit Rusland, als manier om de doeltreffendheid van de huidige, door het Westen geleide sancties te vergroten.

In zijn toespraak verklaarde president Zelensky: "Voor sommige mensen zijn de Russische diamanten, die notabene in Antwerpen worden verkocht, belangrijker. Vrede is waardevoller dan diamanten, dan Russische schepen in de havens, dan Russische olie en gas, dus help ons."

Een lange staande ovatie toonde de gepassioneerde en empathische reactie van de Belgische parlementsleden, maar er zijn ook twee praktische punten die het vermelden waard zijn.

Ten eerste is de suspensie van diamant- en energie-import niet alleen heel anders, maar heeft het ook heel andere gevolgen. In 2020 exporteerde Rusland 5,74 miljard dollar naar België, waarvan de top drie grondstoffen geraffineerde aardolie, diamanten en aardoliegas waren, waardoor in totaal 3,86 miljard dollar werd geproduceerd, oftewel 67,2% van de totale Russische invoer. Hoewel ik meeleef met de benarde situatie van president Zelensky, ben ik het eens met de Belgische premier Alexander De Croo, die kernachtig samenvatte: “We zijn niet in oorlog met onszelf.” En hij heeft zeker een punt.

Nadat de export van diamanten naar Rusland al is opgeschort, bestaat er geen twijfel over dat een opgelegde opschorting van de invoer naar Antwerpen — de belangrijkste ontvanger van ruwe diamanten die geschat wordt op 1,8 miljard euro in 2021 — ernstige schade zou toebrengen aan de op een na grootste stad van België en haar positie als wereldwijde diamanthoofdstad.

Ten tweede, en veel ingrijpender, zou een embargo op Russische energie de Belgische economie ernstig kunnen verstoren, laat staan het vermogen van het land om op kosteneffectieve wijze aan de vraag van de consument te voldoen nu de koudere maanden al over ruim een half jaar beginnen.

Aangezien 49% van de Russische export van ruwe olie en condensaat, 74% van het Russische aardgas en 32% van de Russische kolenexport momenteel naar Europa gaat, is de vraag van 108 miljard dollar of het opschorten van de handel meer schade zal toebrengen aan Europa dan aan het vermogen van Rusland om zijn invasie in Oekraïne voort te zetten. Bovendien rijst de vraag hoe moeilijk het voor Rusland zou zijn om zijn zeer gewaardeerde natuurlijke hulpbronnen elders te blijven verkopen. Hetzelfde geldt voor diamanten, wederom aangehaald door minister-president De Croo: “Als België zou stoppen met de invoer van diamanten, zou de handel zich in één dag verplaatsen naar Dubai, met als resultaat een nulimpact voor Rusland, maar een enorme impact voor Antwerpen.”

Meer uitgesproken door de woordvoerder Tom Neys van het Antwerp World Diamond Centre (AWDC), “We hebben 20 jaar geïnvesteerd in het transparanter maken van de diamanthandel. Gaan we dat echt weggooien om Dubai te belonen, wat al zijn deuren opent voor Russische oligarchen?”

Hoewel ik ervoor kies om de goedkope opmerking over oligarchen te negeren [zie mijn recente blog] zou het maar al te gemakkelijk zijn om de heer Neys eraan te herinneren dat 20 jaar diamanttransparantie in België een lange lijst van uitdagingen en systematische mislukkingen omvat variërend van de zaak Monstrey tot de veroordeling van misdadiger, Agim De Bruycker, een voormalig commissielid van de federale gerechtelijke politie van Antwerpen en gewezen hoofd van diens “Diamant Squad”. Het moet ook duidelijk zijn dat, indien de Europese Commissie uiteindelijk maatregelen neemt, dit niet gebeurt en ook niet zal gebeuren omdat Dubai daarvoor gelobbyd heeft.

In plaats daarvan wil ik het hebben over de veel uitgebreidere lijst van sterke punten van België, de nauwere band met Dubai, en waarom ik hoop dat de Europese Commissie de invoercapaciteit van Antwerpen handhaaft.

Tijdens mijn recente toespraak op de FT Commodities Global Summit in Zwitserland vorige maand sloot ik af met de opmerking dat "hoewel het creëren van een markt voor gezonde concurrentie altijd welkom is, is en blijft samenwerking een aandachtspunt voor de grondstoffenindustrie, en het is mijn ambitie dat Dubai zal blijven fungeren als een vitaal onderdeel van de wereldwijde toeleveringsketen en als een strategische partner voor degenen die innovatieve veranderingen willen doorvoeren".

Hoewel Dubai vandaag de dag in één adem kan worden genoemd met Antwerpen wat betreft zijn diamantindustrie, was dit niet altijd het geval. Als nieuwkomer draagt Antwerpen in gelijke mate bij tot het succes van Dubai als concurrent, als benchmark voor de sector sinds enkele eeuwen en als betrouwbare partner voor de overgrote meerderheid van de belanghebbenden.

Na vele malen België te hebben bezocht, heb ik sterke relaties opgebouwd met veel belangrijke leden van de diamantgemeenschap van Antwerpen, leden van het parlement en haar Joodse gemeenschap, waaronder Chaim Pluczenik, President van de AWDC en eigenaar van Pluczenik Diamond Company, terwijl ik ook geniet van de rijke geschiedenis van het land, prachtige musea en de verfijnde relatie met koffie en cacao - twee andere industrieën die DMCC wil blijven groeien.

Op diplomatiek niveau hebben België en de VAE een nauwere werkrelatie opgebouwd door middel van een verscheidenheid aan acties, waaronder de opening van een militair kantoor in Brussel, door middel van bewezen, langdurige zakelijke samenwerkingsverbanden zoals de exploitatie van DP World Antwerp van de terminal Antwerpen Gateway, en de daarmee samenhangende investering van bijna 200 miljoen euro tot 2025 gericht om de capaciteit met een derde op te voeren.

Bij DMCC waren enkele van onze eerste leden afkomstig uit de Belgische diamantgemeenschap, waaronder Basem Murad van MSD, en niet te vergeten de uitgebreide lijst van Belgische staatsburgers die zich hebben ingezet, en dat nog steeds doen, voor de ontwikkeling van onze diamantindustrie en daarbij sterkere bruggen bouwen met de internationale gemeenschap. Een speciale vermelding verdient Peter Meeus, erevoorzitter van de Dubai Diamond Exchange, Managing Director bij PME Consulting en Davy Blommaert, hoofd van Diamond, Government and Large Corporation en Paul de Wachter, hoofd van het Antwerpse vertegenwoordigingskantoor bij de Nationale Bank van Fujairah, die allebei van onschatbare waarde zijn geweest bij het stimuleren van handelsfinanciering op korte termijn voor gevestigde handelaars in ruwe en geslepen diamant en producenten.

Andere Belgische ondernemingen die een aanzienlijke impact hebben op onze gemeenschap zijn Almas Diamond Services. Onder leiding van manager Filip Hendrickx, biedt zijn team van ambachtslieden, waaronder Technical Manager, Alain Leysen en Master Polishers, Marc Nevelsteen en Leo Van Heurck een breed scala aan diensten, waaronder het hoogtechnologisch koken, evalueren en polijsten in het hart van de DMCC.

Als aanvulling op de lange lijst van Belgische contacten, die ik met trots zowel vrienden als zakenpartners mag noemen, had ik onlangs het genoegen een ontmoeting te hebben met de ‘Muscles from Brussels’, en onlangs benoemde DRC-ambassadeur, de heer Jean-Claude Van Damme. Evenals Zijne Excellentie Peter Claes, Belgisch ambassadeur in de Verenigde Arabische Emiraten, is hij een natuurlijke promotor van alles wat met België te maken heeft, en niet te vergeten een enorm populaire figuur in de VAE.

Zelfs de bouw van de Uptown Tower, het komende hoofdkwartier van DMCC, wordt geleid door Besix, de in Brussel gevestigde hoofdaannemer, wiens staat van dienst en aandacht voor detail en kwaliteit hen de deal heeft opgeleverd om de 340 meter hoge toren te bouwen.

Net zoals sancties misschien niet de beoogde gevolgen voor Rusland hebben, helpen slecht geïnformeerde commentaren of onjuiste mediaverhalen niet om industrieën of jobs te beschermen. Uiteindelijk is gezonde concurrentie voor elke bedrijfstak van fundamenteel belang als drijvende kracht voor innovatie, lagere prijzen en goederen en diensten van hogere kwaliteit. Maar er zijn grotere voordelen te vinden in 'coöpetitie', waarbij industrie-specifieke economieën samenwerken om hogere normen tot stand te brengen die de hele toeleveringsketen ten goede komen en tegelijk efficiënt met hulpbronnen omspringen.

Hoewel ik het misschien niet eens ben met alle opmerkingen van dhr. Neys, ben ik het wel eens dat sancties op de Belgische diamantindustrie "een fout van historische proporties" zouden zijn en hoop ik dat Antwerpen weer op volle kracht kan meedraaien en niet alleen een concurrerende markt kan bieden, maar ook met Dubai kan samenwerken om positieve veranderingen in het voordeel van de industrie te bewerkstelligen.